II.DÜNYA SAVAŞININ AFİŞ VE POSTERLERİ
SELİN LARA SUNA
İkinci Dünya Savaşı, İnsanlık tarihinde büyük felaketlere
yol açmış büyük bir savaştır. 1939-1945 tarihleri arasında gerçekleşen ve 65
milyonun üzerinde insanın ölümü ile sonuçlanan savaş, tarihe kara bir leke
olarak geçmiştir. İkinci Dünya Savaşı ile salgın hastalıklar patlak vermiş,
ekonomik krizler ortaya çıkmıştır. Ayrıca ülke sınırlarının yeniden
belirlenmesine neden olmuştur. Bu bakımdan insanlık tarihi açısından en büyük
felaketlerden ve savaşlardan biri olmuştur. Aradan 75 yıl geçmesine rağmen hala
etkileri devam eden bir savaş olup savaşın ağır bilançosu son derece ürkütücüdür. Bunu
bu sunumda konu aldığımız, o dönemde çıkan poster ve afişlerin konularını
inceleyerek anlayabiliriz.

Feminist hareketin yükselişe geçmesi ile sembol olan poster.
Günümüzün sembol fotoğraflarından olan “We Can Do It” (“Yapabiliriz”) posteri
1942 yılında ilk kez boy gösterdiğinde halk arasında pek yaygın değildi ve
yalnızca küçük bir grubun ilgisini çekmişti. 1980’lerde feminist hareketin
popülerlik kazanması ile birlikte postere gösterilen ilgi de arttı.

‘’Uncle sam wantsyou.’’ Belki de Amerikan tarihinin en ünlü
afişidir. James MontgomeryFlagg tarafından, 1917'deki İngiliz
LordKitchener’ın posterine dayanan Sam Amca’nın ünlü fotoğrafı tasarlandı. Flagg,
kendi yüzünü sam amca için model olarak kullandı ve WalterBotts poz için
kameranın karşısına oturdu. ABD için başkasının savaşmasını istemediğini
belirten Sam Amca, savaşı kişisel bir haçlı seferi haline getiriyor ve bizzat
"sizin" savaşmanızı istiyordu.
‘’Looselipssinkships.’’ Vatan toprakları yakınında
savaşmanın en önemli yönlerinden biri gizlilikti.
SeymourGoff’unSeagramDistillery'deki çalışanlar için tasarladığı bu poster,
insanları, deniz yolculuklarında batırılmalarını engellemek için tasarlanan
korku temelli propagandanın tipik bir örneğidir.

‘’Tokiokid.’’ Japon figürlerinin ırkçı grotesk
karikatürleri, ikinci dünya savaşı propaganda afişlerinin tipik bir örneğidir.
Genel olarak Almanya, sadece yenilmesi gereken bir düşmandır, ancak Japonya,
Amerika'yı kana buladığı için ırksal olarak aşağılık bir çıtaya konur.
Sivilleri, ellerindekilerini boşa harcamamaya teşvik etmek için Tojoesque
canavarını kullanan bu poster, 70 yıl önce ilham veren, ancak şimdilerde çok
sorunlu olan bir propaganda örneğidir.
‘’Be sure
you have correct time.’’ Irkçı propaganda, memleket cephesi ile sınırlı değildi.
Bu Amerikan posteri, saatlerinin üç mihver liderinin karikatürleri kullanılarak
senkronize edildiğinden emin olmak için yapılmıştır. Tojo sırıtan bir canavar
gibidir ve Mussolini klişeleşmiş bir Afrikalı kabile şeyhi gibi görünür. Düşman
oradadır, onları ezmek için doğru zamanı beklemeyi ve hepsini o an geldiğinde
haklamanın önemini yansıtır.
‘’Do
withless.’’ İstihkak, müttefik ülkelerdeki günlük yaşamın bir parçasıydı ve sivil
nüfus, ürünleri birlikte tüketip daha az bolluğa sahip olmak zorundaydı. Bu
poster, cephedeki askerlerin tüketebilmesi için vatandaşların kahve lüksü
olmadan günlük yaşamlarına devam ettiklerini hatırlatıyor.
‘’Bataandeathmarch
poster.’’ Bataan ölüm yürüyüşü, savaştaki her olaydan daha fazla olarak,
Japonların yok edilmesi gereken barbar canavarlar olduğu Amerikan görüşünü
katalize etti. Binlerce Amerikalı ve Filipinli mahkum, az miktarda yiyecek ve
suyla acımasızca yaklaşık 60 kilometrelik zorlu bir yürüyüş sırasında hayatını
kaybetti ve olayın haberleri 1944'te ABD'ye ulaştığında, Japon nefretini
alevlendirmek için propaganda aracı olarak kullanıldı.
‘’It
can happen here.’’ Üretim yarışında mihver kuvvetlerini geçmek, savaş için
kritikti. Bu poster, işçileri denizaşırı bölgelerde kullanılacak olan
ekipmanları daha fazla üretme konusunda motive etmek için vatandaki yıkım
korkusunu kullanır. Mesaj açıktır: "çalışmaya devam et, yoksa sıra
sende."
’Hitler rides in theemptyseat.’’ Yurttaki savaş, cepheye
sağlanabilecek her fedakarlığın yapılmasına bağlıydı. Araba sürmek kadar basit
bir şey bile çok büyük önem taşıyordu, çünkü kendi başına araç süren her insan,
bir tanka ya da uçağa lazım olan benzini harcıyordu. "tek başınıza
sürerek, savaş çabalarına zarar verdiniz ve Hitler’e yardım ettiniz."
‘’O'ertherampartswewatch.’’
Düşmanı kötülemek bir propaganda unsurudur. Bir diğer unsurda, hava kuvvetleri
posterinin açıkça ortaya koyduğu gibi, gönüllü askere başvurunun önemidir.
Ellerinde bomba tutan çakı gibi bir asker, uçağından o bombayı bırakmaya
hazırdır ve halkı, askere başvuruya teşvik eder.
’Be a hero.’’ Sovyetler birliği, ikinci dünya savaşı
sırasında, erkekleri savaşa katılmaya ve anavatanları için fedakarlığın
değerini göstermeye teşvik eden çok çeşitli afişlere sahipti. Bu afiş, öne
çıkan ve karısını veya annesini geride bırakan bir askeri ve "bir kahraman
ol!" yazısını içerir.
’Stop
thismonster!’’ Bu poster birçok tarzı birleştirerek savaşı, her işçi için
kişisel hale getirirken, düşmanı, eğer işçiler izin verirse Amerika'yı yok
edecek iki başlı bir canavar olarak tasvir eder. Bu senaryonun gerçek
olmamasını sağlayacak en önemli şeylerden birisi işçilerin gayretleridir, der.
‘’Thisman
is yourfriend.’’ Amerikalıların, mihver kuvvetlerine karşı savaşta,
müttefiklerinin kim olduğunu söylemek zorunda kalması evet, çok saçma
görünüyor. Ancak, 1940'ların sonlarında, ABD’de İngiliz karşıtı bir duyarlılık
yaşanırken, aynı zamanda çoğu Amerika’nın, ülke doğrudan savaşa karışmadığı
vakitlerde, savaşa girme konusunda çok az isteği vardı. Özgürlük için savaşan
İngiliz, Fransız ve Sovyet Birliklerini içeren posterler, Amerikalılara, hangi yolda
kimlerle yürüdüklerini hatırlatmak için tasarlanmıştır.
‘’Franklin
Delano Roosevelt.’’ Bu Japon propaganda afişinde Başkan Roosevelt, Amerikan
çizimindeki Tojo gibi, bir canavar olarak resmedilmiştir. Japon halkı da tıpkı
Amerika'nın kendilerini gördüğü gibi, Amerika'yı canavar olarak görmektedir.
’Sowiewirkämpfen.’’
Mihver kuvvetleri, İkinci Dünya Savaşı'nda propaganda afişlerini geniş ölçüde
kullandı, ancak Almanya, ana vatanını müttefik ülkelerde olduğu gibi harekete
geçirmedi, Nazi Almanya’sı 1943 yılına kadar topyekün savaş kavramını
benimsemedi. Joseph Goebbels, 1943 yılından itibaren topyekün savaşa yüzünü
döndürdü. Sivil savaşüretimi için, "tıpkı savaşan asker gibi, sen de zafer
için çalışmalısın!"
‘’Enlist
in the Italian Ss Legion.’’ Savaş sürerken, seçkin Ss saflarının doldurması için
daha fazla askere ihtiyacı vardı, bu yüzden Nazi işgali altındaki uluslararası
özellikle de komünizm karşıtı ülkelere yönelim yapıldı. Bu afiş, 1945'te doğu
Cephesi'nde savaşmak üzere kurulan bir birim olan 1. İtalyan Ss Lejyonu'na,
İtalyanları katılmaya teşvik etmek amacıyla hazırlandı.
‘’Fightingfilipinos.’’
20. yüzyılın başlarında, Filipin isyanı sebebiyle Filipin karşıtı duygular
ABD'de yüksek seviyedeydi. Ada ulusunun Japonya tarafından acımasız boyun
eğdirilmesi Amerikalıları şok etmişti. Bunun gibi posterler, Filipinli halkın
Japonlara karşı cesaretini ve mücadelesini vurguladı.
‘’Catchhimwith
his panzersdown.’’ABD'deki büyük Alman-Amerikan nüfusu nedeniyle, alman
halkını, Japon halkına yapıldığı gibi resmetmek uygun değildi. Müttefik
posterler, Hitler'i ve diğer Nazileri posterlerine konu ettiler ve alman
ulusunu bütününe kapsayan karikatürlerden çoğunlukla kaçındılar.
‘’Everybulletmeans an enemykilled.’’ Bir mermi dediğin iki
lira ulan!
Sovyet afişleri, diğer müttefik posterlerinden çok daha
fazla öldürmeyi yüceltiyordu. Bu afişte sırıtan bir Sovyet askeri, elinde bir
avuç mermi kovanı tutmaktadır ve en önemlisi de ardında ölü Nazilerin mezarları
vardır. "işte böyle dövüş: Her kurşun, bir düşmanın öldüğü anlamına
gelir." mesaj açıktır, mermilerin hepsi hedefi bulmalıdır.